Ky tekst është hartuar nga Projekti PERFORM

Ministria e Zhvillimit Urban, në vitin 2015, filloi procesin e hartimit të Planeve të Përgjithshme Vendore, të cilat janë dokumentet që do të drejotjnë zhvillimin e njësive administrative. Për të kuptuar dhe promovuar rëndësinë e konsultimeve nga komuniteti, për ecurinë sa më efektive të këtij procesi, Ministria bashkëpunoi me Agjencinë Zviceriane për Zhvillim dhe Bashkëpunim nëpërmjet projektit PERFORM. Në këtë projekt morrën pjesë ekspertë të zhvillimit për të vlerësuar pjesëmarrjen e komunitetit në vendimmarrje si edhe për programet dhe shërbimet sociale. Qëllimi i këtij projekti është përforcimi i rëndësisë dhe ndikimit të shkencave sociale kundrejt reformave politike dhe sociale.

Gjatë periudhës nëntor 2015 – shkurt 2016, PERFORM Shqipëri kreu një studim mbi rolin e komuniteteve në përgatitjen e planeve të zhvillimit vendor. Projekti 4-mujor u bazua mbi një proces vlerësimi formativ të më shumë se 40 Planeve të Zhvillimit Vendor të hartuara përgjatë periudhës 2009 – 2013. Qëllimi ishte vlerësimi i rolit dhe kontributit të qytetarëve gjatë procesit të përgatitjes së këtij dokumenti strategjik, si edhe dhënia e direktivave për rritjen e këtij kontributi.

Raporti i hartuar nga ky projekt është drejtuar për të gjithë aktorët e përfshirë në vendimmarrjen për zhvillimin vendor në Shqipëri. Rezultatet e tij janë shpërndarë jo vetëm në adresë të kompanive të konsulencës që po përgatisin planet e zhvillimit 2015 – 2030, por edhe të bashkive të reja, AKPT-së  dhe palëve të tjera të interesuara. Kjo përmbledhje paraqet rezultatet e vlerësimit të shoqëruara me sugjerime për aktorët e përfshirë në zhvillimin vendor në Shqipëri. Gjithashtu janë propozuar metoda dhe instrumenta për arritjen e rezultateve të dëshiruara.

Ky raport është i vlefshëm edhe për komunitetin, për të rikthyer besimin se roli i tij zë një vend të rëndësishëm në procesin e vendimmarrjes për planifikimin jo vetëm në nivel vendor, por në të gjitha nivelet, si dhe për të siguruar pjesëmarrje dhe përfshirje më të lartë.

Kjo përmbledhje paraqet rezultatet e vlerësimit të shoqëruara me sugjerime për aktorët e përfshirë në zhvillimin vendor në Shqipëri. 

Më 13 janar 2016, Ministria e Zhvillimit Urban  dhe Agjencia Kombëtare e Planifikimit të Territorit, organizuan takimin iniciues për hartimin e planeve vendore për 26 njësitë vendore, plane, të cilat u mbështetën financiarisht dhe me ekspertizë teknike nga Qeveria Shqiptare, nëpërmjet Ministrisë së Zhvillimit Urban.

Në takimin e janarit të 2016-ës,  u nënshkrua angazhimi mes palëve të përfshira në proces, si MZHU, AKPT, bashkitë e përzgjedhura dhe ekspertët e planifikimit fitues në garën e hapur nga MZHU. Iu hap kështu rruga, fillimit të punës për hartimin e 26 planeve vendore, proces, i cili ndodh për herë të parë në historinë e zhvillimit të territorit në vendin tonë, i koordinuar në çdo detaj.

Procesi i hartimit të planeve vendore është mjaft i rëndësishëm, pasi u jep bashkive dokumentin bazë, udhërrëfyesin që do të ndihmojë zhvillimin e qëndrueshëm të territorit vendor, e si rrjedhojë të të gjithë vendit. Ky dokument, i cili mund të quhet edhe kushtetuta e zhvillimit të bashkive, do të ndryshojë sjelljen kolektive e administrative karshi territorit, duke i dhënë fund informalitetit, konsumimit të tokës bujqësore e gjithë resurseve të vendit, duke i hapur rrugë përdorimit me mençuri e efikasitet të tyre, duke krijuar garanci e qëndrueshmëri për investimet, si edhe duke garantuar kushte më të mira jetese për të gjithë.

Sot, një vit më pas, kemi mundësinë të raportojmë progresin dhe arritjet e këtij procesi. Gjatë këtij viti kanë qenë të shumta aktivitetet, bashkëpunimet, sfidat, por më e rëndësishmja, realizimet e premtuara. Procesi nuk ishte i thjeshtë dhe vështirësitë ishin të panumërta, por ai shënon suksese dhe krijon një trashëgimi mbi të cilën mund të bëjmë edhe më mirë në vijim.

Rrugëtimi 1-vjeçar i inicuar nga Ministria e Zhvillimit Urban dhe nga Agjencia Kombëtare e Planifikimit të Territorit, ka sjellë bashkë ekspertë të shumtë, vendas e ndërkombëtarë, të cilët kanë dhënë asistencë teknike të çmuar për bashkitë e reja në hartimin e kushtetutës udhëheqëse të zhvillimit të territorit vendor. Nismës i janë bashkuar rrugës edhe organizata ndërkombëtare, të cilat me bujari morën përsipër mbështetjen financiare dhe teknike për hartimin e 10 planeve të tjera vendore për 10 bashki në veri e jug të vendit.

MZHU dhe AKPT, gjatë vitit 2016 kanë asistuar e lehtësuar procesin e hartimit të 31 planeve vendore, ndërkohë që këtë vit do të vijohet me asistimin e 5 planeve të nisura në fund të 2016-ës dhe 7 planeve të reja që do të shpallen në javët e para të 2017-ës.

MZHU ka organizuar disa takime publike, ku janë ftuar të gjitha palët e përfshira në proces për të raportuar ecurinë dhe për të diskutuar e zgjidhur sfidat e procesit. Gjatë këtyre takimeve është adresuar mbi të gjitha rëndësia e angazhimit maksimal të bashkive për hartimin e një plani që i përgjigjet nevojave të territorit administrativ dhe qytetarëve. Gjithashtu, MZHU ka organizuar edhe takime me donatorë për të zgjuar interesin dhe siguruar asistencën e tyre financiare e teknike për hartimin e sa më shumë planeve vendore.

Agjencia Kombëtare e Planifikimit të Territorit është institucioni me përgjegjësi funksionale në fushën e planifikimit dhe si e tillë duhet të garantojë që planet e hartuara të jenë në përputhje me legjislacionin në fuqi dhe me strategjitë sektoriale, duhet të garantojë që procesi i hartimit të planeve të jetë transparent dhe gjithëpërfshirës, si edhe duhet të garantojë që planet vendore të hartohen në respektim të planeve kombëtare të miratuara. Për të garantuar sa më sipër AKPT ka udhëhequr një proces ku përfshihen dëgjesat publike, forumet ndërinstitucionale, botimet e drafteve të planeve në Regjistrin e Integruar të Territorit, takime konsultative me palët e përfshira në proces, trajinime për stafet e bashkive, si dhe asistencë aktive e të pakursyer sa herë ka qenë e nevojshme.

Gjatë kësaj periudhe AKPT ka asistuar në më shumë se 100 dëgjesa publike, të organizuara nga bashkitë përkatëse, duke dhënë komente e sugjerime për përmirësimin e draft-dokumenteve. AKPT ka organizuar më shumë se 40 Forume për Bashkërendimin e Planifikimit Vendor, duke mbledhur në një tryezë të rrumbullakët institucionet publike që kanë ndikim në territor, si dhe ekspertë të fushave të ndryshme për të asistuar studiot konsulente dhe bashkitë me komentet e sugjerimet tyre, për të siguruar një mbarëvajtje të procesit dhe konformitet ligjor. Gjithashtu janë organizuartrajnime të ndryshme për stafet e bashkive për një informim sa më të gjerë mbi procesin e hartimit të PPV-së dhe përdorimin e Regjistrit të Integruar të Territorit.

Kemi detyrimin të raportojmë dhe ndihemi krenar që kemi përmbushur një detyrë aspak të lehtë për të rregulluar nëpërmjet planifikimit, zhvillimin e qëndrueshëm të territorit.

Gjatë vitit 2016 është punuar dhe ka përfunduar hartimi i Planeve të Përgjithshme Vendore për 31 bashki të vendit: Shkodër, Kukës, Dibër, Lezhë, Kurbin, Krujë, Durrës, Shijak, Vorë, Tiranë, Kavajë, Rrogozhinë, Divjakë, Lushnje, Berat, Kuçovë, Fier, Vlorë, Himarë, Sarandë, Konispol, Gjirokastër, Skrapar, Polican, Urë Vajgurore, Elbasan, Librazhd, Cërrik , Përrenjas, Pogradec, Korçë.

Ndërkohë që 5 prej këtyre planeve, financuar nga USAID dhe asistuar teknikisht nëpërmjet programit PLGP, janë miratuar nga Këshillat Bashkiakë dhe Këshilli Kombëtar i Territorit e janë gati për t’u vënë në zbatim: Fier, Lushnje, Berat, Kuçovë, Elbasan.

Këshillat Bashkiakë respektivë kanë miratuar Planet e Përgjithshme Vendore të këtyre bashkive dhe në muajin janar, Këshilli Kombëtar i Territorit do të miratojë PPV-të e këtyre bashkive: Tiranë, Krujë, Gjirokastër, Poliçan, Skrapar, Ura Vajgurore, Cërrik, Kukës.

Brenda muajit janar pritet që Këshillat Bashiakë të 18 bashkive të tjera të miratojnë Planet e Përgjithshme Vendore të hartuara tashmë. Më pas, në muajin shkurt, do të organizohet një tjetër mbledhje e Këshillit Kombëtar të Territorit për miratimin e tyre të plotë. Kështu, prej muajit mars edhe këto bashki do të fillojnë të drejtojnë zhvillimin e territorit duke u bazuar në Planet e Përgjithshme Vendore.

Ka filluar procesi i hartimit të Planit të Përgjithshëm Vendor, mbështetur nga qeveria zviceriane përmes programit DLDP, për bashkitë: Malësi e Madhe, Mat, Tropojë, Vau i Dejës, Klos.

Pritet të fillojë procesi i hartimit të PPV-ve, mbështetur nga qeveria shqiptare, dhe Ministria e Zhvillimit Urban për bashkitë: Mirditë, Pukë, Belsh, Këlcyrë, Përmet, Gramsh, Kolonjë.

Këshilli Kombëtar i Territorit miratoi sot 5 Planet e Përgjithshme Vendore të mbështetura financiarisht dhe teknikisht nga Programi për Planifikimin dhe Qeverisjen Vendore i USAID.

Pas miratimit të reformës administrative-territoriale dhe krijimit të bashkive të reja, Ministria e Zhvillimit Urban më shumë se një vit më parë ndërmori nismën për të mbështetur 26 Bashki të vendit me një fond prej 560 milion lekësh për hartimin e Planeve të Përgjithshme Vendore, duke kuptuar rëndësinë dhe sfidat që ato kanë për të administruar tashmë territore urbane dhe rurale të shumëfishuara në sipërfaqe.

Përveç skemës së mbështetjes nga Ministria e Zhvillimit Urban, 5-Bashki të tjera (Berat, Fier, Elbasan, Kucovë dhe Lushnjë), u mbështetën nga USAID, dhe sot u miratuan Planet Vendore për këto 5 bashki, të cilat e kanë filluar punën disa muaj më parë se 26 bashkitë e tjera. Pra, me mbylljen e këtij viti numri i bashkive të cilat aktualisht kanë të hartuara Planet e Përgjithshme Vendore shkon në 31, që është në fakt një arritje shumë pozitive e cila do i vijë në ndihmë këtyre bashkive për të filluar punën në 2017 me një qasje tërrësisht të re e të rregulluar për administrimin e zhvillimit të territorit.

 Procesi i planifikimit në nivel vendor ka nisur rreth 1 vit më parë, dhe sot u miratuan Planet e para Vendore, për të vijuar në muajin Janar (dhe Shkurt) me miratimin e Planeve Vendore për 26 Bashkitë e tjera të përfshira në skemën e mbështetjes nga Qeveria. 

Përveç planifikimit në nivel vendor, ky vit ishte edhe viti i përmbylljes me sukses të procesit të planifikimit në nivel kombëtar. Në muajin Qershor, Këshilli Kombëtar i Territorit (KKT) miratoi 3-Planet Kombëtare. (Planin e Përgjithshëm Kombëtar; Planin për Bregdetin; dhe Planin për Zonën Ekonomike Tiranë-Durrës). Vetëm Plani i Përgjithshëm Kombëtar u miratuar edhe në Këshillin e Ministrave 2-javë më parë. Këto instrumenta janjë një udhërrëfyes shumë ndihmues për punën e bashkive dhe studiove në hartimin e planeve vendore.

I gjithë ky proces nuk ka qënë në vetvete vetëm realizim i një detyre planifikimi në përputhje me kërkesat e ligjit, po edhe një proces shumë organik e gjithëpërfshirës konsultimi me shumë aktorë që ka ndihmuar edhe në rritjen e kapaciteteve të stafeve teknike të bashkive. E gjithë puna është monitoruar dhe asistuar nga stafi i Agjencisë Kombëtare të Planifikimit të Territorit, që ka përballuar një volum të madh pune në një kohë të shkurtër. Sfida tani fill pas miratimit, do të jetë zbatimi i këtyre instrumentave, për të garantuar që zhvillimi urban, ekonomik dhe social, të jetë sa më i qëndrueshëm.

Ndërkohë, vitin që vjen do të përfundojë hartimi i Planeve Vendore edhe për 12 Bashki të tjera, 5 prej të cilave (Malësi e Madhe, Mat, Tropoje, Klos, Vau i Dejës) po mbështeten nga Programi për Decentralizim dhe Zhvillim Lokal i Qeverisë Zviceriane, dhe 7 Bashki të tjera (Pukë-Mirditë; Gramsh-Belsh; Përmet-Kolonjë-Këlcyrë), do të mbështeten nga Ministria e Zhvillimit Urban me fonde të buxhetit të shtetit.

26 BASHKITË QË MBËSHTETEN NGA QEVERIA PËR PPV

SHKODËR

TIRANË

KUKËS, DIBËR

LEZHË, KURBIN, KRUJË

DURRËS, VORË, SHIJAK

KAVAJË, RROGOZHINË, DIVJAKË

URA VAJGURORE, POLICAN, SKRAPAR, GJIROKASTËR”.

VLORË, HIMARË, SARANDË, KONISPOL

LIBRAZHD, PËRRENJAS, CËRRIK

POGRADEC, KORCË