Ky tekst është hartuar nga Projekti PERFORM

Ministria e Zhvillimit Urban, në vitin 2015, filloi procesin e hartimit të Planeve të Përgjithshme Vendore, të cilat janë dokumentet që do të drejotjnë zhvillimin e njësive administrative. Për të kuptuar dhe promovuar rëndësinë e konsultimeve nga komuniteti, për ecurinë sa më efektive të këtij procesi, Ministria bashkëpunoi me Agjencinë Zviceriane për Zhvillim dhe Bashkëpunim nëpërmjet projektit PERFORM. Në këtë projekt morrën pjesë ekspertë të zhvillimit për të vlerësuar pjesëmarrjen e komunitetit në vendimmarrje si edhe për programet dhe shërbimet sociale. Qëllimi i këtij projekti është përforcimi i rëndësisë dhe ndikimit të shkencave sociale kundrejt reformave politike dhe sociale.

Gjatë periudhës nëntor 2015 – shkurt 2016, PERFORM Shqipëri kreu një studim mbi rolin e komuniteteve në përgatitjen e planeve të zhvillimit vendor. Projekti 4-mujor u bazua mbi një proces vlerësimi formativ të më shumë se 40 Planeve të Zhvillimit Vendor të hartuara përgjatë periudhës 2009 – 2013. Qëllimi ishte vlerësimi i rolit dhe kontributit të qytetarëve gjatë procesit të përgatitjes së këtij dokumenti strategjik, si edhe dhënia e direktivave për rritjen e këtij kontributi.

Raporti i hartuar nga ky projekt është drejtuar për të gjithë aktorët e përfshirë në vendimmarrjen për zhvillimin vendor në Shqipëri. Rezultatet e tij janë shpërndarë jo vetëm në adresë të kompanive të konsulencës që po përgatisin planet e zhvillimit 2015 – 2030, por edhe të bashkive të reja, AKPT-së  dhe palëve të tjera të interesuara. Kjo përmbledhje paraqet rezultatet e vlerësimit të shoqëruara me sugjerime për aktorët e përfshirë në zhvillimin vendor në Shqipëri. Gjithashtu janë propozuar metoda dhe instrumenta për arritjen e rezultateve të dëshiruara.

Ky raport është i vlefshëm edhe për komunitetin, për të rikthyer besimin se roli i tij zë një vend të rëndësishëm në procesin e vendimmarrjes për planifikimin jo vetëm në nivel vendor, por në të gjitha nivelet, si dhe për të siguruar pjesëmarrje dhe përfshirje më të lartë.

Kjo përmbledhje paraqet rezultatet e vlerësimit të shoqëruara me sugjerime për aktorët e përfshirë në zhvillimin vendor në Shqipëri. 

Gjetje

Parimet

Metoda & Instrumente

të Propozuara

1. Dominon roli i konsulentëve të jashtëm në përcaktimin e objektivave të zhvillimit vendor.

1.   Pronësia e hartimit të planeve të zhvillimit vendor duhet t’i përkasë autoriteteve dhe komuniteteve vendore që ato përfaqësojnë.

1.  SWOT, panairi i ideve, takimet publike, grupet e fokusuara, grupet dhe forumet, bashkëpunimi me organizatat lokale, mobilizimi i drejtuesve lokale.

2.   Përfshirja e komuniteteve në planet e zhvillimit vendor realizohet kryesisht për të përmbushur detyrimet ligjore apo objektiva ekonomike.

2.   Përfshirja në planet e zhvillimit vendor duhet të trajtohet si një e drejtë themelore, të cilën duhet ta gëzojë çdo individ që jeton në komunitet.

2.  Panairi i ideve, takimet publike, kartat e raportimit qytetar, kartat e pikëzimit komunitar, vlerësimi pjesëmarrës, buxhetimi me pjesëmarrje.

3. Format e grumbullimit të informacionit rreth organizimit të komunitetit janë të kufizuara.

3. Duhet të përdoren forma të larmishme të grumbullimit të informacionit që çojnë në njohuri të thelluar të problematikave te komunitetit.

3. Përdorimi i të dhënave ekzistuese, hartëzimi i burimeve, hartëzimi social, hartëzimi i institucioneve, matrica e të ardhurave dhe shpenzimeve, anketat.

4.  Pas dëgjesave publike, banorët nuk informohen rreth ndryshimeve të bëra apo rreth impaktit të dëgjesave në planet e zhvillimit vendor.

4.   Dëgjesat publike duhet të shërbejnë si një forum ku banorët informohen në vazhdimësi se çfarë është bërë me sugjerimet e tyre.

4. Dëgjesa publike të organizuara në formatin “Rikthimi në komunitet: Ju folët, ne ju dëgjuam. A ju kemi kuptuar drejt?”, media lokale dhe media sociale, buletine, fletëpalosje, broshura.

5.  Ekspertët e përfshirë në procesin e hartimit të planeve, shpesh, besojnë se banorët nuk janë të kualifikuar për të kontribuar në planet e zhvillimit vendor.

5. Duhet të sfidohen besimet e ekspertëve duke nxjerrë në pah rolin që mund dhe duhet të luajnë banorët në planet e zhvillimit vendor te bashkise se tyre.

5. Ekspozimi ndaj modeleve përfshirëse të aplikuara në vende të tjera, diskutimi i evidencës rreth rolit të komuniteteve, takimet publike, grupet e fokusuara, bashkëpunimi me organizatat lokale.

6. Prezantimi i planeve, shpesh, bëhet në formë abstrakte dhe materiali është i jo lehtësisht i kuptueshëm.

6.   Prezantimi i planeve duhet të bëhet me një gjuhë të thjeshtë dhe të kuptueshme nga të gjitha grupet e qytetarëve

6.  Prezantimi dhe shpjegimi i koncepteve në gjuhën shqipe; përdorimi i mjeteve vizuale të përshtatshme për kontekstin dhe që stimulojnë pjesëmarrje aktive.

7.  Nuk është ende i qartë niveli në të cilin prioritetet strategjike ndryshojnë si rezultat i diskutimeve me banorët.

7. Banorët duhet të shohin masa konkrete, të cilat demonstrojnë se pikëpamjet e shprehura gjatë diskutimeve janë marrë në konsideratë.

7.  Publikimi i ndryshimeve eventuale të prioriteteve strategjike në median lokale, komunikimi i ndryshimeve në takime publike, postera, fletushka, buletine.

8.  Analiza e situatës dhe përcaktimi i vizionit, në disa raste, realizohet nga zyrtarët, pa u konsultuar me banorët.

8. Duhet të qartësohet se çfarë nënkupton “konsultimi” dhe nga ndryshon nga format e tjera të pjesëmarrjes, si pjesëmarrja pasive apo manipuluese.

8.  SWOT, panairi i ideve, ushtrime në grup me temën “Bashkia që dëshiroj” takimet publike, intervistat, anketat, grupet e fokusuara, grupet dhe forumet.

9.   Përfaqësimi i grave dhe grupeve të përjashtuara, si komuniteti rom dhe egjiptian, është i ulët krahasuar me peshën e tyre në popullatë.

9.  Duhet të bëhen një sërë përpjekjesh për ta bërë procesin përfshirës; Grupi i Punës duhet të reflektojë përbërjen e komunitetit; përpjekjet duhet të fokusohen në shpërndarjen e informacionit dhe qartesinë e përmbajtjes se mesazheve.

9. Intervistat, hartëzimi social, hartëzimi i institucioneve, matrica e të ardhurave dhe shpenzimeve, diskutimet në grup, grupet dhe forumet, media lokale, media sociale, bashkëpunimi me organizatat lokale, mobilizimi i drejtuesve lokalë.

10. Një nga format e përdoruara gjerësisht për mobilizimin e komunitetit është shpërndarja e ftesave; megjithatë, ftesat u dërgohen personave ‘të kualifikuar’ dhe të afërm.

10. Duhet të përdoren forma të ndryshme të shpërndarjes së informacionit të cilat prekin të gjitha grupet dhe mbulojnë të gjithë territorin e njësisë vendore.

10. Media sociale, media lokale, postera, buletine, fletushka, editoriale. Shpërndarja e informacionit nëshkolla, qendra shëndetësore, stacionet e autobuzave, organizata, dyqane.